Klimaatbestendig groen is cruciaal in steden vanwege toenemende extreme weersomstandigheden zoals hittegolven en zware regenval. Het versterkt de veerkracht van steden tegen klimaatverandering door het verminderen van hitte-eilanden en het voorkomen van wateroverlast. Groen draagt ook bij aan betere luchtkwaliteit en biodiversiteit, en helpt bij het herstel van natuurlijke ecosystemen in stedelijke gebieden. Kortom, klimaatbestendig groen is niet alleen mooi voor bewoners, maar ook essentieel voor duurzame, gezonde en veerkrachtige steden.
Coole verkoelende planten
Vakbeplanters leveren een bijdrage aan het verkoelen van de stad. Al het stadsgroen koelt door verdamping, waarbij niet zozeer de plantensoort, maar het totale volume aan groen bepaalt hoe groot het effect is. Grote plantvakken zijn daarom een belangrijk onderdeel van klimaatbestendig stadsgroen. Goed sluitende plantvakken houden bovendien de bodem eronder koel met hun schaduw, waardoor deze minder uitdroogt en na zonsondergang geen overtollige hitte uitstraalt. Vakbeplanters met een vrij lichte kleur of sterk glanzend blad weerkaatsen de hitte van de zon het best.
Voorbeelden van goed sluitende vakbeplanters, die geschikt zijn voor grote vakken in de zon en weerkaatsend blad hebben:
Droogtetolerantie
Door klimaatverandering krijgen we te maken met langere droge perioden in de zomer en met hogere temperaturen. Vooral op plaatsen met sterk doorlatende grond en een lage grondwaterspiegel stelt dit hogere eisen aan de droogtetolerantie van planten dan voorheen. Toch zijn er veel soorten voor vakbeplanting die dit prima aankunnen, met behoud van hun kwaliteit in droge zomers. Het helpt daarbij als ook met de inrichting van het plantvak rekening wordt gehouden met droogte. Planten overleven droogte beter als ze beschikken over een voldoende volume aan doorwortelbare grond. De grondsoort dient voldoende water vast te houden, bijvoorbeeld doordat er ook organische stof of klei in zit. Planten kunnen droogte beter verdragen als ze een deel van de dag in (half)schaduw staan.
Voorbeelden van vakbeplanters die lange droge perioden verdragen:
Infiltratievak
Een infiltratievak is een plantvak in de openbare ruimte, dat tevens dient als piekberging voor stortbuien. De bodem is gewoonlijk vlak; het is geen greppel, zoals een wadi. Ook wordt er geen water van bijv. daken naartoe geleid. De grond in het vak dient matig tot goed doorlatend te zijn voor water. Het vak wordt gelijkvloers met de bestrating aangelegd, of de opsluitband wordt plaatselijk verlaagd, zodat bij harde regenval het water in het vak loopt en de straat niet blank komt te staan. Planten in een infiltratievak moeten voldoende droogtetolerantie bezitten om op vrij goed doorlatende grond te kunnen groeien. Als er water in het vak loopt kan dit wel eens meer dan 2 uur boven de grond blijven staan, dus de planten moeten ook tolerant zijn voor kortdurende wateroverlast, die alleen na piekbuien voorkomt. Op sterk doorlatende (zand)grond duurt de wateroverlast gewoonlijk zo kort, dat ook planten die alleen droogtetolerantie bezitten kunnen overleven in een infiltratievak.
Voorbeelden van soorten die geschikt zijn voor vakbeplanting of als (blok)haag in infiltratievakken. Zij verdragen én matige droogte, én kortdurende wateroverlast:
Wadi
Een wadi is een verlaging (greppel) in de openbare ruimte, die dient om regenwater tijdelijk op te vangen en het te laten infiltreren. Vaak wordt water van bestrating of daken naar een wadi toe geleid. In wadi’s groeit meestal gras, maar er zijn verschillende plantensoorten waarmee in een wadi ook plantvakken met een hogere sierwaarde te maken zijn. Wadibeplanting heeft voordelen:
- De wadi krijgt alle voordelen van een plantvak, zoals sierwaarde, waarde voor biodiversiteit en effecten op gezondheid, welbevinden en vastgoedwaarde.
- Door grotere verdampende planten dan gras is de wadi sneller weer droog
- Wortels van beplanting en het bodemleven dat ze lokken houden de bodem goed doorlatend
- Planten nemen (mest)stoffen uit het water op en reinigen het
- Beplanting is een vriendelijke manier om kinderen en honden uit het mogelijk vervuilde water te houden
Wadiplanten dienen tolerantie voor minstens matige droogte te bezitten; ze staan immers op goed doorlatende grond waar het droog is als het niet regent. Daarnaast moeten ze kortdurende wateroverlast verdragen (enkele dagen). Dezelfde planten als genoemd bij infiltratievakken zijn geschikt voor ondiepe delen en taluds van wadi’s. In sommige gevallen is de wadi diep, is de bodem weinig doorlatend of loopt er vaak en veel water in. In dat geval is het slim om op de natste plekken planten * te gebruiken die zelfs lange of frequente wateroverlast verdragen, naast droogte.
Enkele voorbeelden:
